تاریخچه نیشابور :
شهر نیشابور در گذر زمان ، نشیب و فرازهایی چند را پشت سر نهاده و سوانح بی شماری را تجربه کرده ، دیگر بار، ققنوس وار از دل خاکستر ایام بال گشوده ، زندگی نوینی را آغازیده است. نیشابور شهری است خفته در اعماق تاریخ و قرار گرفته بر چهارراه حوادث ، شهری پر خاطره و عبرت انگیز و به گفته دکتر اسلامی ندوشن : « کمتر شهری در سراسر ایران می توان یافت که به اندازه نیشابور عبرت انگیزو پر خاطره باشد . شهر پر شکوه و نازنینی که روزگار مانند پهلوانان تراژدی ، بزرگترین عزت ها و بزرگ ترین خواری ها را بر او آزموده است » و به گفته دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی : « نیشابور ، فشرده ای است از ایران بزرگ…» که تاریخ آن را باید از گوشه و کنار کتاب های کهنه و سفال های عتیق موزه ای بیگانه و سنگ قبر های شکسته فراهم آورد . نیشابور در طی دوران گذشته خود ، به دلیل حضور اسطوره ای و پر حادثه در تاریخ کهن ایران زمین ، داشتن سابقه طولانی و درخشان در فرهنگ وتمدن زبان پارسی ، قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و شاهراه ارتباطی خراسان بزرگ و نیز به واسطه ی بر خورداری از موقعیت ممتاز طبیعی باعث شده تا رنگین کمانی از گنجینه های با ارزش تاریخی و گردشگری با شهرت ملی و حتی جهانی را در دل خود جای دهد.
موقعیت جغرافیایی نیشابور
شهرستان نیشابور با قرار گرفتن در استان خراسان رضوی ، در محدودیت ریاضی ۵۸ درجه و۸ دقیقه طول جغرافیایی و۳۵ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۳۶ درجه و۵۲ دقیقه عرض شمالی واقع گردیده است . این شهرستان به شکل بیضی در امتداد رشته کوه های بینالود قرار دارد . این رشته کوه ها که به صورت نواری در جهت شمال غربی- جنوب شرقی شهرستان امتداد یافته ، نیشابور را از شهرستان های مشهد ، چناران و قوچان جدا میسازد .وسعت شهرستان نیشابور
مساحت استان خراسان ، قبل از تقسیم ، به عنوان پهناور ترین استان کشور ، ۹/۲۹۸۰۸۲ کیلومتر مربع بوده است . بر اساس تقسیمات سیاسی وزارت کشور در سال ۱۳۷۸ [قبل از تقسیم خراسان بزرگ] وسعت شهرستان نیشابور۳/ ۸۹۲۵ کیلومتر بوده که ۹۹/۲% از مساحت استان را در بر می گرفته است و از این نظر در سطح استان ، رتبه یازدهم را داشته است . در این میان شهرستان بیرجند با ۳/۳۴۲۶۹ کیلومتر مربع مساحت ، معادل ۸/۱۳ درصد از کل استان ، پهناور ترین شهرستان و شهرستان فریمان با مساحت ۵/۳۳۲۴ کیلومتر مربع و ۱/۱% وسعت از کل استان ، کوچکترین شهرستان استان بوده اند. بعد از تقسیم خراسان بزرگ به سه استان خراسان رضوی ، خراسان شمالی و خراسان جنوبی ، در حال حاضر شهرستان نیشابور ، از نظر وسعت در مقایسه با خراسان رضوی با ۳/۸۹۲۵ کیلومتر مربع دارای رتبه هشتم است.تقسیمات سیاسی شهرستان نیشابور
بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی کشوری ، این شهرستان دارای ۵ بخش ، ۱۵ دهستان ، ۶۰۹ آبادی دارای سکنه و ۵ شهر به نام های نیشابور ، درود ، خروین ، بزغان و قدمگاه می باشد .
شهرستان نیشابور با قرار گرفتن در استان خراسان رضوی ، در محدودیت ریاضی ۵۸ درجه و۸ دقیقه طول جغرافیایی و۳۵ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۳۶ درجه و۵۲ دقیقه عرض شمالی واقع گردیده است . این شهرستان به شکل بیضی در امتداد رشته کوه های بینالود قرار دارد . این رشته کوه ها که به صورت نواری در جهت شمال غربی- جنوب شرقی شهرستان امتداد یافته ، نیشابور را از شهرستان های مشهد ، چناران و قوچان جدا میسازد .وسعت شهرستان نیشابور
مساحت استان خراسان ، قبل از تقسیم ، به عنوان پهناور ترین استان کشور ، ۹/۲۹۸۰۸۲ کیلومتر مربع بوده است . بر اساس تقسیمات سیاسی وزارت کشور در سال ۱۳۷۸ [قبل از تقسیم خراسان بزرگ] وسعت شهرستان نیشابور۳/ ۸۹۲۵ کیلومتر بوده که ۹۹/۲% از مساحت استان را در بر می گرفته است و از این نظر در سطح استان ، رتبه یازدهم را داشته است . در این میان شهرستان بیرجند با ۳/۳۴۲۶۹ کیلومتر مربع مساحت ، معادل ۸/۱۳ درصد از کل استان ، پهناور ترین شهرستان و شهرستان فریمان با مساحت ۵/۳۳۲۴ کیلومتر مربع و ۱/۱% وسعت از کل استان ، کوچکترین شهرستان استان بوده اند. بعد از تقسیم خراسان بزرگ به سه استان خراسان رضوی ، خراسان شمالی و خراسان جنوبی ، در حال حاضر شهرستان نیشابور ، از نظر وسعت در مقایسه با خراسان رضوی با ۳/۸۹۲۵ کیلومتر مربع دارای رتبه هشتم است.تقسیمات سیاسی شهرستان نیشابور
بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی کشوری ، این شهرستان دارای ۵ بخش ، ۱۵ دهستان ، ۶۰۹ آبادی دارای سکنه و ۵ شهر به نام های نیشابور ، درود ، خروین ، بزغان و قدمگاه می باشد .
وجه تسمه ی نیشابور
شهری پر آوازه که در ادوار تاریخی گذشته به صور و نام های گوناگونی نظیر : ” رئونت ، تمام آپارخشتر ، ابر شهر ، اپر شهر یا اپرنگ شهر ، ابه شهر ، ایرانشهر ، نوشاپور ، نیوشاپور ، نیوه شاپور ، نیسابور ، نیسافور ، نیسه فور ، نیکه فور ، نشاور ، نشابور ، شادکاخ ، شادیاخ ، …و نیشابور” از آن یاد می شده، اکنون به نام “نیشابور” معروف است. نام نیشابور در کهن ترین دفتر ایرانی یعنی “اوستا ” به گونه ی “رئونت” آمده است که به معنای دارنده ی جلال و شکوه می باشد . این واژه .بعد ها در زبان پهلوی به گونه ی “رایومند” که احتمالا بعد ها نیز به کلمه ی “ریوند” تبدیل شده که اکنون نام دهستانی در بخش مرکزی نیشابور است.
